Zesto Psomi (Sıcak Ekmek), yazar Feyza Hepçilingirler’in bu son romanını bu hafta içinde zevkle okuyup bitirdim. Kendisiyle altı yıl önce rahmetli sevgili üstadımız Prof. Dr. Şadan Gökovalı için düzenlenen bir etkinlikte Şadan Gökovalı sayesinde Akyaka (Gökova) Yücelen Otelde tanışmıştık. Etkinlikte yaptığı konuşma nedeniyle kendisini kutlamış ve ayaküstü hoş sohbet etmiştik. Daha önce ‘Ama Önce Türkçe’ adlı eserini severek okumuştum. 

          1923 yılında Türkiye ile Yunanistan arasında Lozan’da imzalanan protokol sonucu, Türkiye’de yaşayan Rum Ortodokslarla, Yunanistan’da yaşayan Müslüman Türklerin zorunlu mübadelesi (değiş tokuş) öngörüldü. 1912’de Balkan Harbiyle başlayan on yıllık savaş dönemi boyunca yerinden yurdundan olanlarla birlikte, iki milyon civarında insan karşılıklı olarak göç etmek zorunda kaldı. Zesto Psomi adlı kitabında yazar Feyza  Hepçilingirler, roman kahramanı Hasan’ın ailesiyle birlikte Girit adasından Ayvalık’a göçünü ve bütün yakıcılığıyla mübadeleyi yazmış. Yer yer hüzünlü yer yer neşeli bir dille, Girit’ten Ayvalık’a gelen bir aile üzerinden, bir imzayla hayatları değişen yüz binlerce insanın kaderini anlatıyor. Yakın tarihimize ışık tutan ve yüz yıldır sızlayan yaraya kurgu da olsa değinerek harika bir ustalıkla eserini kaleme almış. Hüzünlenmemek elde değil. Kırmızı Kedi Yayınları’ndan çıkan bu güzel eseri mutlaka okuyunuz. Tavsiye ediyorum. 

           Feyza Hepçilingirler, Ayvalık’ta doğdu. İlkokulu ve ve ortaokulu Ayvalık’ta, liseyi İzmir Kız Lisesinde okudu. İstanbul Yüksek Öğretmen Okulunu ve İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi. İzmir Kemalpaşa ve İzmir Karataş Liselerinde edebiyat öğretmeni, Dokuz Eylül Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Galatasaray Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalıştı. Yıldız Teknik Üniversitesinden emekli oldu. Bir oğlu, bir kızı, iki torunu var.

            Mübadele, 20. Yüzyılın en büyük acılarından ve kültürel yıkımlardan birisidir. Mübadele, milliyetlere göre değil dinlere göre yapılmıştır. Dil bilmemek mübadillerin acılarını daha da arttırmıştır. Zesto Psomi, büyük acının, dostluğun, barışın, umudun ve insan sevgisinin romanıdır. Bu romana benzer, kaderleri aynı olan birçok insanın mübadele romanı okumuştum: Emanet Çeyiz- Kemal Yalçın, Pembe Sardunya- Sefa Taşkın, Hasretin Çocukları, Kalbim Rumeli’de Kaldı – Firdevs Tunçay, Vira Vira Bodrum’a Hüzünlü Göç, Karşı Kıyılardan Bodrum’a- Belkıs Öztin Koparanoğlu. 

        Edebiyatımızın duayen yazarı, romanın da kaderi bir gecede değişen insanların hikayelerini yazarken kurgu dışında araştırma sonucu bazı gerçeklerle de karşılaşır: 

‘’…mübadillerden biri anlatmıştı. Yerleşmek için kapısını açıp içeri girdikleri evde sofrayı kurulu bulmuşlar. Tabaklarda çorbalar bile öylece duruyormuş. O sofranın başına oturup ağlamışlar hep birlikte.’’ 

             Kitabı okuyup bitirince aklıma takılan bir soru kaldı: Sevdiği, aşık olduğu ve sonra evlendiği Eleni uğruna Girit adasında kalan Hasan’ın abisi Hüsnü’ye ne oldu, kendine nasıl bir yaşam kurdu, Anadolu’ya göçen ailesini özlüyor mu, Hüsnü gibi kalarak din değiştiren Müslümanlar ne durumdalar? Feyza Hepçilingirler bu güzel romanın devamını yazacak mı acaba? Bekliyoruz efendim.