Merhaba Sevgili Okurlar;

Bir an için hayal edelim: Elektronik diye bir kavram hiç var olmadan bugünlere geldiğimizi düşünelim. Dünyamızda telefon, bilgisayar, televizyon, hatta basit bir hesap makinesi bile yok. Peki, böyle bir dünyada hayatımız nasıl olurdu? Gelin, hep birlikte bu hayali biraz daha derinlemesine inceleyelim.

Hayatın Temelleri Teknolojinin Yokluğu:

Günümüzde sürekli kullandığımız ve farkında bile olmadığımız pek çok şey bir anda ortadan kalkmış. Hayal etmesi bile neredeyse imkânsız kadar zor değil mi? Elimizde tuttuğumuz telefon, ofislerimizdeki bilgisayarlar, akıllı ev sistemleri, hatta radyo… Hepsi bir hayal olurdu. Peki, böyle bir durumda ne olurdu? İletişimiyle, sağlığıyla, eğitimiyle, eğlencesiyle ve tüm etki alanıyla neredeyse tamamen elektronik üzerine kurulu olan bugünkü yaşam tarzımızın ne kadar değişebileceğini, ne kadar farklılaşabileceğini; biliyorum çok zor ama canlandırabiliyor musunuz gözlerinizde? Haydi, sizlere ana hatlarıyla bir yol çizelim, gerisini hayal gücünüze bırakalım:

İletişim

Elektronik olmadan, iletişim şeklimiz bambaşka bir hal alırdı. Cep telefonları ve internet olmadan, mektup yazmak, telgraf çekmek ya da yüz yüze görüşmek dışında pek bir seçenek kalmazdı. Bilgiler, şu an olduğu gibi saniyeler içinde dünyanın bir ucundan diğerine ulaşmak yerine, günler hatta haftalar süren bir yolculuğa çıkar. Bilgiye ulaşmak için kütüphanelerde saatler harcamamız gerekirdi. Dünyadan, yurdumuzdan haber alma sadece gazete, dergi ve kitaplar aracılığıyla olurdu. Yakınlarımızla haberleşme yüz yüze görüşmelere dönüşür, bu sayede eski misafirlik kültürümüz yeniden canlanabilirdi.

Eğitim ve Bilim

Elektronik olmadan eğitim ve bilim dünyası nasıl olurdu? İnternetin olmadığı bir dünyada, uzaktan eğitim, çevrimiçi kurslar ve dijital kitaplar gibi kavramlar da yok olurdu. Eğitim, yalnızca sınıflarda yüz yüze, eskisi gibi kara tahta/tebeşir ikilisi, matbu kitaplar kullanarak yapılır ve bilgiye anlık ulaşmak çok daha zor hale gelirdi. Bilimsel araştırmalar, verilerin kütüphanelerde el ile toplanması ve derlenmesi nedeniyle yavaşlardı. Modern laboratuar cihazları olmadan, birçok bilimsel keşif ya yapılamaz ya da iptidai koşullar altında çok daha uzun sürede gerçekleşirdi.

Tıp ve Sağlık

Elektronik cihazlar, modern tıbbın bel kemiğidir. Elektronik olmadan, MR cihazları, ultrason makineleri, kalp pilleri ve daha nice tıbbi cihaz hayal bile edilemezdi. Bu da demek oluyor ki teşhisler daha düşük kesinlikte, tedaviler çok daha zor ve zaman alıcı süreçlerde gerçekleşirdi. Ayrıca sağlık hizmetlerine erişim çok daha sınırlı ve yerel hale gelirdi. İnsan ömrü kısalır, birçok hastalık karşısında elimiz kolumuz bağlı kalırdı.

Ulaşım ve Seyahat: Yavaşlayan Bir Dünya

Elektronik ortadan kalkması durumunda, ulaşım ve seyahatte de köklü bir değişim yaşanırdı. Günümüzde GPS sistemleri sayesinde bütün dünyayı kapsayan elektronik haritaları kullanarak kolayca bulduğumuz konumlara rahatça oluşturduğumuz rotalar sayesinde ulaşabilirken, elektronik cihazlar olmadan bu iş büyük bir bilmeceye dönüşürdü. Haritalar, pusulalar ve yıldızlar yön bulma konusunda en büyük yardımcılarımız olurdu. Bu konuda tecrübesi ve bilgisi olmayanlar da tek başına yola çıkamazdı.

Hele ki; Hava ve Deniz Ulaşımı. Radar sistemleri, otomatik pilotlar, iletişim cihazları gibi elektronik sistemler, modern hava ve deniz taşımacılığının güvenli ve etkin bir şekilde işlemesi için kritik öneme sahiptir. Bunlar olmadan uçaklar yalnızca görsel navigasyon ile, alçak irtifalardan uçmak zorunda kalır, bu da hava trafiğinin özellikle gece uçuşlarında ciddi şekilde tehlike arz etmesine neden olur, seyahat süresinin uzamasına ve talebin azalmasına yol açardı. Denizciler ise, deniz haritalarını masalarına serer, cetvel ve kurşun kalemle rotalarını çizer, gündüzleri dümen başında, gözlerini pusulalardan ayırmadan, geceleri ise gökyüzündeki yıldızlara bakarak konumlarını bulmak zorunda kalırlardı. Bu da haliyle deniz taşımacılığını büyük ölçüde yavaşlatır, güvenlik riskleri yaratırdı.

Eğlence Dünyası: Sessizliğe Bürünen Ekransız Bir Dünya

Televizyonlar, bilgisayar oyunları, müzik çalarlar… Belki ancak bilim kurgu romanlarının hayali cihazları olacaklardı. Elektronik olmadan sinema, televizyon ve dijital medya tamamen ortadan kalkardı. Henüz seslendirme sistemleri olmayacağından; belki sekiz, on kişilik sinema salonları olacak, sahne kenarında piyanist eşliğinde gösterime sunulan kısa metrajlı Charlie Chaplin ve diğer gösteri sanatçılarının filmleri insanları kahkahalara boğacak ya da hüzünler yaşatacaktı. İnsanların toplu halde eğlenebileceği yegâne ortamlar; tiyatro, konser, opera ve bale gibi gösteriler olacaktı. Evde geçirilen vakitlerde ise özellikle kış geceleri sobalar üzerinde kavrulan kestane kebaplar eşliğinde kitap, gazete okuma ve aile sohbetleri gibi aktiviteler öne çıkardı. Eğlence anlayışımız, büyük ölçüde sosyal etkileşim ve el sanatları gibi fiziksel aktiviteler etrafında şekillenirdi. Elektronik müzik aletleri, kayıt cihazları ve dijital müzik platformları olmadan, müzik dünyası da büyük bir değişime uğrardı. Canlı performanslar, sokak müzisyenleri ve halk şarkıları, müziğin ana kaynağı olurdu. Taş plaklar ulaşılabilen en yüksek teknoloji olarak, dijital müzik platformlarının yerini alırdı.

Enerji Alanında:

Elektronik, modern enerji sistemlerinin temel taşıdır. Akıllı şebekelerden, yenilenebilir enerji kaynaklarının yönetimine kadar enerji sektörü, elektronik cihazlara ve teknolojilere dayanmaktadır. Elektronik olmadan, rüzgâr ve güneş gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen enerjinin etkin bir şekilde toplanması, depolanması ve dağıtılması neredeyse imkânsız hale gelirdi. Enerji verimliliği ve optimizasyonu, akıllı metreler ve kontrol sistemleri sayesinde mümkün olmakta; bu da enerji kullanımını daha ekonomik ve çevreci kılmaktadır. Elektronik olmadan, enerji sektörü, yönetim zorlukları, verimlilik kayıpları ve sıklıkla kesintilere maruz kalan daha az güvenilir bir yapıya bürünürdü. Bu da modern dünyanın sürekli artan enerji ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli olan esneklik ve kontrolün sağlanmasını oldukça zorlaştırırdı.

Sanayi ve Üretim:

Sanayi devriminin ardından üretim hız kazandı. İlerleyen zamanlarda da elektronik bu hıza büyük bir ivme kattı. Ancak; elektronik kontrollü makineler, otomasyon sistemleri ve robotlar olmadan, üretim büyük ölçüde insan gücüne dayanırdı. Bu da ürünlerin maliyetlerini artırır, üretim süreçlerini yavaşlatır ve seri üretim kavramını ortadan kaldırırdı.

Fabrikalarda Yaşam:

Fabrikalarda çalışan işçiler, elektronik makineler yerine mekanik cihazlarla üretim yapardı. Bu da fiziksel iş gücünün artmasına ve daha fazla iş kazasının yaşanmasına neden olabilirdi. Üretim süreçleri daha uzun sürer, hatalar daha fazla olurdu. Sonuç olarak, bugün kolayca ulaşabildiğimiz birçok ürün, çok daha sınırlı miktarda ve yüksek maliyetlerle üretilirdi.

Tarım:

Modern tarım makineleri, sulama sistemleri ve hasat donanımları olmadan, çiftçiler çok daha fazla emek harcamak zorunda kalırdı. Tarım verimliliği düşer, gıda üretimi azalır ve kıtlıklar yaşanabilirdi.

Bankacılık ve Finans Sektörü

Yaşantımızın en önemli bir dilimi de Bankacılık ve Sigortacılık sektörüdür. Malumunuz, günümüzde olduğu gibi her dönemde finansal varlıklar olmuştur. Elektronik olmasa da bu işlemler bir şekilde yürüyecekti ama nasıl yürüyecekti?

Elektronik teknolojilerin olmadığı bir dünyada, bankacılık ve finans sektörlerinde işlemler ve müşteri hizmetleri kökten farklı olurdu. Online bankacılık, ATM’ler, Banka / Kredi Kartları hayallerde bile yer bulamazdı. Para yatırmak / çekmek, hesap özetleri almak, para transferi yapmak, kredi başvurusunda bulunmak gibi sıradan işlemler için bile bizzat banka şubelerine gitmek zorunda kalınacaktı. Her gişe önünde kuyruklar, her gişe görevlisinin önünde bir mekanik hesap makinesi ve uzayıp giden, bitmek bilmeyen işlemler. Hesap hareketlerinin el ya da daktilo ile kaydedildiği bir hesap defteri, bankada bunun karşılığı olan müşteri dosyasındaki işlemler bire bir birbiri ile aynı olmak zorunda olacaktı. Her işlem için doldurulması gereken form sayısı artar, işlemlerin onaylanması ve kaydedilmesi günler hatta haftalar sürebilirdi. Şubeler gün sonlarında hesapları kapatmak için akla karayı seçerdi. Bir de bu bilgilerin merkeze aktarılması ve oradaki bilgilerle eşleştirilmesi var ki akıllara ziyan.

Sigortacılık sektörü de benzer bir değişim yaşar, poliçeler elle yazılır ve kayıtlar büyük defterlerde saklanırdı. Hasar tespit ve tazminat süreçleri uzun ve meşakkatli olur, çünkü her işlemler el ile gerçekleştirilirdi. Bilgilerin güncellenmesi ve doğrulaması, büyük bir özen ve dikkat gerektirirken, hatalar kaçınılmaz olurdu.

Muhasebe işlemleri, her bir finansal hareketin büyük defterlere elle kaydedilmesiyle yürütülürdü. Mali raporlar ve gelir tabloları, detaylı hesaplamalar ve uzun süreler gerektirirken, her bir sayfanın doğruluğu sürekli olarak sorgulanırdı. Vergi beyanları ve hesaplamaları için kullanılan mekanik hesap makineleri, günümüzdeki gibi hızlı ve hatasız sonuçlar vermezdi.

Ofis Uygulamaları

Ofis ortamları, mekanik daktilolar ve çevirmeli kollu hafızalarımıza kazınmış Facit hesap makineleri ile donatılmış olurdu. Daktilo ile yazarken yapılan en ufak hatalar, bazen tüm belgenin yeniden yazılmasını gerektirirdi, bu da ciddi zaman kaybına ve iş gücü kaybına yol açardı. Gazete ve kitapların dizgisi el ile yapılır, bu da yayın süreçlerini yavaşlatır ve maliyetleri artırırdı.

Bu teknolojisiz iş akışı, sadece zaman alıcı ve yorucu olmakla kalmaz, aynı zamanda hata yapma olasılığını da artırır ve genel iş verimliliğini düşürürdü. Modern finans dünyası düşünüldüğünde, bu durum sadece iş verimliliğini değil, genel ekonomik büyümeyi de olumsuz etkilerdi. Elektroniksiz bir finans ve muhasebe dünyası, bugünkü gibi hızlı ve etkin kararlar almanın çok ötesinde, daha yavaş ve muhtemelen çok daha karmaşık bir yapıya sahip olurdu.

Sosyal Hayat: Daha Sade Bir Dünya

Elektronik cihazlar, sosyal hayatımızı şekillendiren birçok unsuru barındırır. Elektronik olmadan, sosyal hayatımız nasıl olurdu? Sosyal İletişim: Bugün dünya avuçlarımızın içerisine girecek kadar küçüldü. Mobil cihazlar aracılığıyla, nerede olurlarsa olsunlar, sevdiklerimizle birkaç saniye içerisinde iletişime geçebiliyoruz. Elektronik olmadan, bu hızlı iletişim imkânları sadece bilim kurgu romanlarında yaşanırdı. Yüz yüze iletişim ön plana çıkar, insanlar birbirleriyle fiziksel olarak bir araya gelirlerdi. Birbirinden uzakta yaşayan insanlar ise hâllerini, durumlarını, yaşadıklarını, düşüncelerini, isteklerini birbirlerine karşılıklı mektuplar yazmak, bayramlarda kutlamalarını birbirlerine tebrik kartları atmak, seyahatlerde durumlarını ve bulundukları yerleri kartpostallar göndererek, acil ve önemli haberleri de telgraf çekmek yoluyla çözerlerdi. Sosyal medya, video konferanslar, anlık mesajlaşma hizmetleri dünyayı avuçlarımıza getirdi.

Son Söz

Şu an Elektronik hayatımızdan çıkacak olsa; tüm yaşam tarzımız köklü bir şekilde değişir, iletişim, eğitim, sağlık, ulaşım, eğlence, sanayi, sosyal hayat ve bu yazımda sözünü edemediğim pek çok alanda geri dönüşü olmayan büyük kayıp yaşanır. Elektronik cihazların yokluğu, yaşam kalitemizi anında düşürür, insanlık olarak bilgiye, teknolojiye ve konfora erişimimizi ciddi şekilde kısıtlar, çoktan unuttuğumuz yaşam zorlukları birden bire karşımızda dikilirdi. Elektronik olmadan bir dünya, bugünkü gibi birbirine bağlı ve hızlı değil, daha yavaş, daha yerel ve daha sade olurdu.

Yazımın eki olan resim şu anda yaşadığımız dünyanın elektroniksiz halini betimleyen, Yapay Zekâ DALL-E'ye yaptırdığım bir kompozisyondur.

Kalın Sağlıcakla,

M. Haluk Saran / 31.08.2024